SEÇİMDE ANLAŞILACAK!

Son günlerin en tartışmalı konusu olan Milletvekilliği Seçim Kanunundaki değişiklikler ile ilgili Elazığlı Hukukçu Av. Aziz Dinç önemli noktalara dikkat çekti. Dinç gazetemize yaptığı açıklamada bu değişikliğin önemi ve farkı şimdi değil ama yapılacak ilk seçimde net bir şekilde anlaşılacaktır dedi.

Ülke siyasetini yakından takip eden ve çıkan yasalarla ilgili perde arkaları konusunda uzman olarak bilinen Elazığlı Hukukçu Av. Aziz Dinç yeni seçim yasasını gazetemize değerlendirdi. Yeni yasanın belki şimdi değil ama yapılacak ilk seçimde öneminin anlaşılacağının altını çizen Avukat Aziz Dinç bu yasa neticesinde yapılacak ilk seçimde Elazığ’daki milletvekili aritmetiğinin de değişebileceğinin olası olduğunu söyledi.

Seçim sistemlerini, bu sistemlerin neden getirildiğini ve neden değiştirildiğini Günışığı Gazetesine değerlendiren Av. Aziz Dinç  ‘’1970'li yıllarda partilerin TBMM'de mutlak çoğunluğu elde edememesinin koalisyon hükümetleri dönemini başlatması ve hükümet kurma süreçlerinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle sistemde bir kez daha değişikliğe gidildi. Bu değişikliği ise 1980 askeri darbesi sonrası oluşturulan askeri yönetim hayata geçirdi. Böylece önce bölge ve yüzde 10'luk ülke barajını içeren Çift Barajlı sistem uygulandı. Daha sonraları bölge barajı kaldırıldı. Son yapılan değişikliğe kadar da bu sistem uygulandı.’’ Dedi.

SEÇİM YASASI DEĞİŞİKLİĞİ TBMM'DEN GEÇTİ

Yeni seçim kanunu yapılan son seçimden önce çıkmış olsaydı CHP’nin Elazığ’da Milletvekili çıkarma şansının olamayacaktı fikrini ileri süren Dinç şunları kaydetti:  son yıllarda seçim kanuna ilişkin yapılması gereken değişiklik konusundaki tartışmaların hep gündemde kalmıştı.  Cumhur ittifakının ortakları olan iki partinin ( AKP-MHP) bir yılı aşkın bir süredir seçim kanununda yapılması gereken değişiklikler konusunda yaptıkları çalışmalar neticesinde AKP ve MHP milletvekillerinin hazırladığı seçim kanununda değişiklik teklifi 31.3.2022 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Değişiklik sınırlı olsa da getirisinin ne kadar büyük ve önemli olduğu yapılacak ilk seçimde net bir şekilde anlaşılacaktır.

Av. Aziz Dinç, seçim kanunun ana fikri ve siyasi hedefini şöyle özetledi;

SEÇİM BARAJI:

Yeni yasanın en dikkat çeken düzenlemelerinden biri, seçim barajında değişikliğe gidilmesiydi. 10 Haziran 1983 tarihinde kabul edilen Milletvekili Seçim Kanunu ile ülke genelindeki seçim barajı yüzde 10 olarak belirlenmişti. Bu barajı aşamayan siyasî partiler milletvekili çıkaramıyordu. Yeni yasayla beraber ülke genelinde baraj yüzde 7’ye indirildi.

MİLLETVEKİLİ HESAPLAMASINDA DEĞİŞİKLİK:

Yeni yasayla beraber milletvekili hesaplamasında da değişiklikler yaşanacak. Mevcut durumda ittifakın toplam oyunun barajı geçmesi halinde oylar ittifak içinde toplanıyor ve ittifakta yer alan partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyordu. İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak. İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D'Hondt uygulaması ile belirlenecek.

CUMHURBAŞKANI PROPAGANDA YASAĞI İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK:

Yeni yasayla beraber cumhurbaşkanı seçim yasaklarından muaf tutuldu.

Eski yasa metnindeki “başbakan” ifadesi “cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine uyum çerçevesinde” yapılan düzenleme ile kaldırılarak yalnızca bakanların ve milletvekillerinin söz konusu seçim yasaklarına tabi olduğunu hükme bağladı.

PARTİLERİN SEÇİME KATILMASINA DAİR DEĞİŞİKLİK:

Mevcut düzenlemede seçimlere katılabilmek için Meclis’te grup kurmak, yani bir partinin en az 15 milletvekili bulunması yeterliydi.Ancak yeni yasayla beraber Meclis’te grup kurmak seçime katılmak için yeterli şartlardan biri olmayacak.

Siyasî partilerin seçime girebilmesi için 81 ilin en az 41’inde il örgütlenmesini tamamlaması ve seçimlerden en az altı ay önce büyük kongresini düzenlemesi gerekiyor.

SEÇİM KURULUNA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK:

İl ve ilçe seçim kurullarında “kıdemli hâkim”in yer alması zorunluluğu kaldırıldı. İl seçim kurulu bir başkan, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak.

İl seçim kurulu başkanı ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan, kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle tespit edilecek.

İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenecek. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlayacak.

Görme engelli seçmenin oy kullanmasına ilişkin değişiklik:

Görme engelli seçmenlerin oyun gizliliği esasına uygun şekilde oy kullanabilmelerine imkan sağlanacak. Bu kapsamda Yüksek Seçim Kurulu (YSK), görme engelli seçmenlerin kullanabilmesi için oy pusulalarına uygun şablon sağlayacak.

SEÇMEN KÜTÜĞÜ ÜZERİNDEKİ DEĞİŞİKLİK:

Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan seçimin başlangıç tarihinden 3 ay önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme yapılacak.

Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti, oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.

Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir şekilde oy kullanma hakkından yoksun bırakılmayacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenlerin, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres bilgileri esas alınacak.

Muhtarlık bölgesi askı listelerinin askı süresi içinde bir seçim çevresinden diğerine yapılan seçmen nakil istemleri hakkında, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından itiraz üzerine veya nakil isteminin şüpheli bir girişim olduğu kanaatine varılması üzerine, resen yapılacak araştırma ve inceleme neticesinde, nakil isteminin kabul edilmemesi halinde, seçmen kaydı dondurulamayacak ve bir önce kayıtlı olduğu adreste seçmen kaydı devam edecek.

Yapılan değişikliği ne kadar önemli olduğunu bir örnekle açıklamak istersek;

Eğer bu yasa son seçimden önce çıkmış olsa idi. Milletvekili dağılımı aşağıdaki gibi olmayacaktı. Elazığ seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alındığında D'Hondt uygulaması göre CHP milletvekili çıkaramıyor.