“KADIN MI DİYECEKSİNİZ BAYAN MI” SORUSUNU SONLANDIRAN BİLGİ

Bu sabah bir arkadaşım Facebook’ta bir yazı paylaştı. “Kadın mı, Bayan mı” başlıklı bir yazıydı. Bugüne kadar kadınlar olarak bize hitaben Kadın mı denilmeli yoksa Bayan mı sorusuna verilmiş cevaplar içerisinde, bana göre tarihi ve kültürel mesnetlere dayalı olması açısından en mantıklı olanıydı. Yazıyı Gazi Kemal Eğitim ve Kültür Derneği Genel Başkanı Kürşad Emre ÖĞRETMEK kaleme almış. Eğer kendisi de yazıyı başka bir yerden alıntı yaptıysa, etik olması açısından en azından kendi şahsi hesabından paylaşmış diyelim. Şimdi söz konusu yazıyı kısmen özetleyerek size aktarmak istiyorum.

Atatürk’ün Cumhuriyet sonrası en büyük emeli ayrıştırılmış toplumu tek millet haline getirme ve eşit yurttaş yapmaktı. Bu amaçla kurduğu ilkelerin ve gerçekleştirdiği inkılapların uygulamalarından biri olan soyadı kanunu tüm yurttaşları zengin-fakir, Müslim-gayri Müslim, soylu-köylü ayırt etmeksizin eşit birey haline getirme çabasıydı. Daha da ötesi bazılarının ben soyluyum, ben seçkinim, ben daha üstünüm iddiasını bir hamlede boşa çıkaran bir uygulama başlıyor idi. Bu kanunla birlikte Efendi, Hanım, Nedime, Kerime, Hacı, Hoca gibi tüm lakaplar kaldırılmıştır. Tam bu noktada, tek bir hitap getirilmiştir. Bundan böyle erkeklere BAY, kadınlara BAYAN diye hitap edilecektir. Ayrımsız. Toplumun tüm erkeklerine ve tüm kadınlarına eşit hitap getirilmiştir. Tek bir hitap getirilmesi tamam da, neden BAY ve BAYAN kelimesi seçilmiştir? İşte asıl incelik buradadır.

Nedir Atatürk’ün BAY ve BAYAN hitaplarını seçmesindeki neden? Orhun Yazıtları 1893’te Danimarkalı dilbilimci Thomsen tarafından çözülür. Osmanlı devleti bu çalışmalarla pek ilgilenmez. O dönem sadece Şemsettin Sami, kişisel olarak bu çalışmaları elinden geldiğince İstanbul'a taşır. Onun çalışmalarını da Necip Asım devam ettirir. Koca Osmanlı'da başka ilgilenen yoktur. Atatürk ise Necip Asım'ı takip eder ve onun eserlerinden Orhun Anıtlarını okur. Orhun Anıtlarında Bilge Kağan, Doğu Yüzü 23 levhasının sonunda şöyle hitap eder halkına: "çıgan bodunug BAY kıldım" Yani günümüz Türkçesi ile "Fakir halkı zengin kıldım (yaptım)” der. Evet. BAY kelimesi özbeöz Türkçe kelimedir. Hiç bozulmadan gelmiştir. ZENGİN demektir.

Atatürk, Bilge Kağan’ın bu sözünden hareketle, 1910'dan 1922'ye kadar 12 yıl aralıksız savaşıp fakir ve bitap düşen Türk Halkına, halkın üstünde tahakküm kuran daha önceden zengin ve seçkin olanları, kendini halkın üstünde tanımlayan soyluları bir kalemde darmadağın etmiş, fakir Türk halkını BAY yani ZENGİN ilan etmiştir. Erkeklere BAY kadınlara BAYAN diye hitap edilmesini en uygun hitap tarzı olarak benimsetmiştir. İşte BAY ve BAYAN kelimelerinin seçimi buradan gelmektedir. Övünerek kullanılması gereken bir hitap tarzı iken "Bayan değil kadın!" tepkisi belki de Türk ve Atatürk düşmanları tarafından belki de bilinçli bir şekilde bilinçsiz kadınlarımıza aşılanmaktadır.

Ben kendi adıma bugüne kadar bana nasıl hitap edildiğine aşırı takmasam da, bu bilgiyi edindikten sonra sadece BAYAN denilmesini rica edeceğim. Teşekkürümü ancak böyle ifade edebilirim. Bu vesileyle Türk’ün iki büyük Başbuğu olan Mustafa Kemal Atatürk’ü ve Bilge Kağan’ı saygı, sevgi, minnet ve hürmetle anıyorum.