KİRAZ ALDIM DİKMEDEN

Şairim

Zifiri karanlıkta gelse şiirin hası

Ayak sesinden tanırım

Ne zaman bir köy türküsü duysam

Şairliğimden utanırım

Şairim

Şiirin hasını köy türkülerinde bulmuşum

Türkülerle yunmuş, yıkanmış dilim

Onlarla ağlamış, onlarla gülmüşüm.

Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun bu mısraları türkülerimiz kadar ünlüdür ve onlar kadar güzeldir. Sevgili Dost İbrahim Tığ’ın “Devrek Türküleri / Kiraz Aldım Dikmeden” kitabını size tanıtmak istediğimizde ilk aklımıza gelen bu mısralar oldu….

-Kimdir İbrahim Tığ, derseniz:

Şair, yazar, gazeteci. Doğumu 1970 Zonguldak/Devrek. İlk, orta ve lise öğrenimini Devrek’te, yüksek öğrenimini Dicle Üniversitesi’nde -mimar olarak- tamamladı. Birçok dergide yazı ve şiirleri çıktı. Cumhuriyet ve Aydınlık gazetelerinin, Anadolu Ajansı’nın muhabirliğini yaptı. 1994 yılından beri Devrek’te Bölge Haber gazetesini ve 2004’ten itibaren ise Şehir edebiyat, kültür, sanat dergisini çıkarmakta.

25-27 Ekim 2007 tarihinde gerçekleştirilen 15. Uluslararası Hazar Şiir Akşamı’nda Elazığ’a da davet edilen İbrahim Tığ’ın şiir, araştırma, hikâye dallarında birçok eseri ve ödülü bulunmaktadır. Basılı kitaplarından birkaçı:

-İlk Yaz Vurgunu (Şiir)

-Neler Gizliyor Adın (Şiir)

-Karabayır (Öykü)

-Yitik Zaman Düşleri (Şiir)

-Rüştü Onur (Yaşamı, Sanatı, Eserleri)

-Söğe (Öykü)
-Kiraz Aldım Dikmeden (Devrek Türküleri/Araştırma, Derleme).

Genişletilmiş, geliştirilmiş 2. basım Devrek Türküleri, 2019 yılında basılmış olup 240 sayfa, 25 bölümdür.

Sahası olmadığı halde onca türkünün, şunca bilginin araştırma ve derlemesi öyle sanıyoruz ki İbrahim Tığ’ı bir hayli uğraştırmış ve yormuştur. Sorumluluk gerektiren bir iştir çünkü Tığ’ın yaptığı, hassasiyet isteyen bir iş. Bu hususta Döndü Açıkgöz’ün tespiti gayet yerindedir:

“Devrekli şair, gazeteci İbrahim Tığ bu konuda önemli bir çalışmaya imza attı. ‘Kiraz Aldım Dikmeden / Devrek Türküleri’ adını verdiği kitabı 3 Mayıs 2017’de yapılan söyleşi ve imza gününde okurla buluşturdu. Böylelikle yaşadığı yere ait türküleri, deyişleri, manileri bir anlamda sahiplenmiş oldu.”

Bir ülkenin aydınları, halkına ve halkının değerlerine sahip çıkmıyorsa; onları gözetip kollamıyorsa eksiği var demektir. Yarım aydın diyebilirsiniz böyleleri için. Hele türküler! Halk türküleri… Mehmet Özçataloğlu’na kulak verin azıcık:

“Türküler umudun adıdır. Sılaya olan hasrettir. Yârin kokusuna özlemdir. Yaşamdır türküler. Gelecek nesillere mirastır. O yüzden türküler üzerine yapılan nitelikli araştırmalar, yazılmış kitaplar değerlidir. / Bu değerlerden biri de şair-gazeteci İbrahim Tığ’ın Devrek türküleri üzerine yapmış olduğu ve yayımladığı ‘Kiraz Aldım Dikmeden’ adlı yapıttır. Kaynak Yayınları tarafından yayımlanan eserde dokuz Devrek türküsünün ortaya çıkış hikâyesini okuyoruz. Ayrıca birçok Devrek türküsü de yer alıyor.”

Tanpınar’ın Huzur romanında geçer; “Halkımıza ve hayatımıza ne kadar yaklaşırsak o kadar mesut olacağız. Biz bu türkülerin milletiyiz.”

Ve ne demişti Konfüçyüs; “Bir toplumu tanımak istiyorsanız türkülerini inceleyiniz.”

İbrahim Tığ’ın yaptığı da budur işte. Türk/ü milletinin türkü/lerini araştırmış ve kayda geçirmiştir. Kutlamak gerekir.

Bir başka kutlanası başarısı ise senelerce “Bolu türküsü” diye bilinen; TRT repertuvarına da öyle giren “Kiraz aldım dikmeden / Tombulacık Halime’m” türküsünü uzun bir uğraş neticesinde 73 yıl sonra Devrek’e mal etmiş ve böylece de tescil ettirmeyi başarmıştır.

Önsöz dışında Tığ’ın, kitabın son bölümlerinde de yazıları var; “Bir Yöre Çalgısı / Zonguldak-Devrek Çiftesi.” Akabinde Ali Gürlü ve Arif Çelik ile yaptığı mülakatlar. Ve bir de “Türküler Ne Söyler” başlıklı makale. Bu makalesinde Tığ, kimi türkülerde dikkatini çeken hataları dile getirmiş, tespitlerde bulunmuş.

Bu tespitlerden biri, İzzet Altınmeşe’nin derlediği bir türküde geçen “gada” kelimesine dair. Tığ, bu kelimeyi küçük kardeş, ağabey, arkadaş, gönül, naz anlamlarında “kada” olarak yazmış. “Ergen kızlar alsın benim kadamı” demiş.

Bize kalırsa “kada” değil “gada.”

Ne demek “gada?”

Dert, hastalık, kaza-bela, sıkıntı, üzüntü demek. Elazığ’da yaygın kullanılan bir kelimedir bu. Anne, çocuğunu severken, “gadan alam”der. “Gadan belan bana gele/gelsin” der. Kızdığı birine de icabında “gadamı alasın” der. Bu kelimenin “gada” anlamında ama “kada” şeklinde kullanıldığı yerler/yöreler de vardır. Mesela bir Karacaoğlan türküsünde geçer; “Kadan alsın güzellerin hepisi.” Veya bir mânide; “Kadaların aldığım / Kuru yerde uyumuş.”

Aynı yazıda bir diyeceğimiz de bir Yozgat türküsündeki “Pilav pişirdim yavan/ Üstüne kıydım soğan” mısraları ile ilgili İbrahim Tığ’ın düzeltmesine dair.

Tığ diyor ki yazısında, bu iki mısra şöyle olacak:

Pilav pişirdim yavan

Üsküre kestim soğan

Yani “yavan olarak yapılan pilavın yanında bir başka kap çeşidi olan üsküreye soğan kesilmiştir.”

Sayın Tığ’ın görüşüne saygımız var; lakin bize kalırsa bu görüşte bir zorlama, bir yakıştırma mevcut. Bize göre, kadın diyor ki, “pişirdiğim pilav yavan olduğu için katık olsun diye üstüne soğan kıydım; yani doğradım.”

Bu kadar basit ve anlaşılır! Sözü tevile ne hacet?

Yazımızı, kitaba ismini veren Devrek türküsünün bir kuplesini (s.25) mırıldanarak bitirelim. Yazım yanlışlarını düzelterek fakat:

Tütün aldım Hendek’ten Halime’m

Hekim gelsin Devrek’ten

Hekim buna neylesin Halime’m

Yangınımız yürekten

**

Aygın mısın Halime’m, baygın mısın, gel

Hiç haberin gelmiyor, dargın mısın, gel.

Sevdiklerinizden güzel haberler almanız, İbrahim Tığ’dan yeni kitaplar almamız temennisiyle…

…………………..

*Ömür Çelikdönmez’in,“Devrek Türkülerinin Halk Türkülerindeki Yeri” başlıklı araştırma yazısı için bkz. Türk Yurdu Dergisi -Türkü Dosyası.- Sayı: 269, Ocak-2010