MAL PAYLAŞIM DAVASI NEDİR?

Mahkeme kararı ile birlikte boşanmaya karar verilmesi ile mal paylaşımı kural olarak evlilik içinde edinilmiş malların eşit bir şekilde paylaşılması esasına dayanır. Mal paylaşımı davası, boşanma davası ile birlikte açılamaz. Ancak boşanma davasının açılması ile birlikte eşlerden birinin mal kaçırması riskine karşılık olarak boşanma davası ile birlikte farklı bir dava olarak açılması mümkündür.  Mal paylaşımı davasının boşanma davası ile aynı anda, fakat ayrı bir dava şeklinde açılması halinde; mahkeme, boşanma davasının kesinleşmesini, mal paylaşımı davası için bekletici mesele yapar ve boşanma davasının karara bağlanması ile birlikte hükme bağlanmaktadır. Esas olan boşanma davasının kesinleşmesidir zira mal rejimi boşanma davasının kesinleşmesi ile birlikte sona ermektedir.

EDİNİLMİŞ MAL NEDİR?

Evlilik birliğinin kurulması ile birlikte eşlerin elde ettikleri kazanımlar ve mal varlıkları aksine bir mal rejimi kabul edilmediği sürece edinilmiş mal olup edinilmiş mallar eşlerin ortak malı sayılmaktadır. Edinilmiş mallar eşlerin ortak tasarrufunda bulunmaktadır.  Katılma rejiminde, her iki taraf malvarlığı üzerinde yarı yarıya haklara sahiptir. Bunun yanında edinilmiş mal, her eşin evlilik birliği süresince karşılığını vererek elde ettiği, para ile ölçülebilen malvarlığı değeri olup para ile ölçülemeyen edinimler edinilmiş mal sayılmayacaktır.  Türk Medeni Kanunu madde 219 hükmü ile dinilmiş mallara ilişkin düzenleme yapılmıştır. Türk Medeni Kanunu Madde 219 “Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.” Türk Medeni Kanunu Madde 219 hükmü uyarınca bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:

1.Çalışmasının karşılığı olan edinimler

2.Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler

3.Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar

4.Kişisel mallarının gelirleri

5.Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

KİŞİSEL MAL NEDİR?

Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya, kişisel maldır. Eşlerden birisinin kişisel kullanıma özgülenen her türlü eşya, kişisel maldır. Kişisel mallar mal rejiminin tasfiyesinde dışta tutulur. Hangi eşe ait ise tamamen ona ait olur. Katılma alacağı kişisel mallar üzerinde oluşmamaktadır. Kişisel malların neler olduğu Türk Medeni Kanunu Madde 220 hükmü ile düzenlenmiştir.  Evlenmeden önce alınan mallar kimin üzerine kayıtlıysa onun kişisel malı sayılır ve boşanmada mal paylaşımı hesaplamasına dâhil edilmez. Aşağıda Sayılanlar Kanun Gereğince Kişisel Maldır:

1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya

2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri

3. Manevî tazminat alacakları

4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.

2002 DÖNEMİ ÖNCESİ VE SONRASI

Mevcut Medeni Kanun’unun yürürlük tarihi 01.01.2002’dir. Mal paylaşımı konusunda 01.01.2002 tarihinden önceki dönemin tabi olduğu hukuki kurallar ile bu tarihten sonraki dönemin tabi olduğu hukuki kurallar tamamen farklıdır.

Birinci Dönem: 01.01.2002 tarihinden önce satın alınan mallar kimin üzerine kayıtlıysa mal ona ait sayılır. Çünkü 01.01.2002 tarihinden önce yürürlükte olan Medeni Kanun, eşler arasında yasal olarak Mal Ayrılığı Rejiminin geçerli olduğunu kabul etmekteydi bu nedenle ilgili dönem kanunu esas alınır.

İkinci Dönem (Şimdiki Dönem): 01.01.2002 tarihinden sonra yürürlüğe giren mevcut Medeni Kanun ise malların yarı yarıya paylaşımı esasına dayanan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini yasal mal rejimi olarak kabul etmiştir. Yazımızda açıklanan özel haller dışında esas olan evlilik birliği içerisinde alınan malların boşanma ile birlikte eşler arasında yarı yarıya paylaşılmasıdır.

DEĞER ARTIŞ PAYI NEDİR?

Değer artış payı Türk Medeni Kanunu Madde 227 hükmü ile düzenlenmiştir. Bu hükümde açıklandığı üzere Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.

ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA MAL PAYLAŞIMI NASIL YAPILIR?

Anlaşmalı boşanma davasında taraflar arasında yapılacak olan mal paylaşımı, tarafların özgür iradesi ve aralarında anlaşmalarına göre yapılabilir. Eşler, anlaşmalı boşanma protokolüyle isterse malları yine yarı yarıya paylaşabilir veya başka bir paylaşım oranı da belirleyebilir. Anlaşmalı boşanma protokolünde tarafların mal paylaşımını yaptıklarına dair açık herhangi bir ibare yoksa, taraflar anlaşmalı boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren başlayan 10 yıllık dava zamanaşımı süresi içinde mal paylaşımı davası açabilirler.

BOŞANMADA MAL PAYLAŞIMI DAVASI AÇMA SÜRESİ VE GÖREVLİ MAHKEME

Boşanmada mal paylaşımı davası, belli bir zamanaşımı süresi geçmeden açılmalıdır. Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Bunun yanında açılacak olan mal paylaşımı diğer adıyla mal rejimi davası yetkili Aile Mahkemesinde, Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.