Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Ne Anlama Gelir?

Bir trafik kazası sonrası zarara uğrayan kişi veya kişilerin kazaya sebep olan kişi veya kişilere açtığı hukuki dava türüne trafik kazası nedeniyle tazminat davası denir. Türk Ceza Kanunu’nda bu uygulama, zarara uğrayan kişi veya kişilerin mağduriyetini gidermek için yer almaktadır.

Trafik kazaları hukuki olarak birkaç kategoride incelenebilir. Bunlar aşağıdaki gibidir:

Ölümlü trafik kazaları
Yaramalı trafik kazaları
Maddi hasarlı trafik kazaları
Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davasını Kimler Açabilir?
Trafik kazasının sonuçları ve bu sonuçlara göre tazminat davası hakkı kazanan kişiler aşağıdaki gibidir:

·         Eğer yaralanma ile biten bir kaza varsa: Yaralanan kişi şahsen maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Bu durumda açılan maddi tazminat davası çalışma hayatı boyunca yaşayacağı işgücü kaybı ve tedavi masrafı içindir. Manevi tazminat davası ise kaza sonucu yaşadığı elem ve keder içindir.

·         Eğer ağır bedensel yaralanma (sakatlanma) ile biten bir kaza varsa: Ağır yaralanan kişinin yakınları (anne, baba, eş, çocuklar, nişanlı) da sadece “manevi tazminat davası” açabilirler (BK md.56). Yargıtay uygulamasında “ağır bedensel yaralanma”, yaralanan kişinin uzuv kaybı yaşaması veya hayati fonksiyonlarını yerine getirememesi olarak kabul edilmektedir. Örneğin; bir gözün kaybedilmesi, kol veya ayaklardan birinin kesilmesi vb. gibi haller ağır bedensel yaralanma olarak değerlendirilmektedir.

·         Eğer ölüm ile biten bir kaza varsa: Mağdur kişinin yaşadığı dönemde destek verdiği herkes maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ölen evliyse eşi ve çocuklarına, bekar ise anne ve babasına destek verdiği karine olarak kabul edilir. Yani, bu kişilerin ölenin desteğinden yararlandıklarını ispat etmelerine gerek yoktur. Ölenin nişanlısı, amcası, dayısı vb. gibi herhangi bir yakınının trafik kazası nedeniyle tazminat (destekten yoksun kalma tazminatı) talep edebilmesi için ölen kişiden yaşarken destek aldığını ispatlaması gerekir.

Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Kime Karşı Açılabilir?
Trafik kazası neticesinde ölüm, yaralama veya herhangi bir malvarlığı zararı meydana gelmesi halinde aşağıdaki kişilere maddi ve manevi tazminat davası açılabilir:

Araç sürücüsü: Trafik kazası durumlarında kusurlu araç sürücüsüne maddi veya manevi tazminat davası açılabilir.
Araç sahibi: Araç sahibi, 2918 sayılı KTK 85/1 maddesine göre araç işletenidir. Bu nedenle mağdur kişiler trafik kazası sonrası araç sahibine maddi veya manevi tazminat davası açılabilir.
Araç işleteni: Trafik kazasına karışan aracın işleteni de oluşan her türlü zarardan sorumlu olduğundan işletene de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Trafik tescil kayıtlarında aracın sahibi olarak gözüken kimse, aynı zamanda aracın işleteni olarak kabul edilir. Araç için bir başkası harcamalarda bulunuyorsa veya araç üzerindeki ekonomik çıkar bir başkasına ait ise bu kişi veya işletme, işleten olarak sorumlu olur.
·         Sigorta şirketi: Trafik kazasına karışan aracın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) veya poliçe kapsamına göre İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası (Kasko Sigortası) hangi sigorta şirketi tarafından yapılmışsa, o sigorta şirketi de ölüm, yaralama veya diğer zararlardan sorumludur. (KTK md.91). Dolayısıyla mağdur kişiler trafik kazası sonrası araç sahibine maddi veya manevi tazminat davası açılabilir.

·         Aracı çalan veya gasp eden kişi de  işleten gibi sorumludur. Ancak aracının çalınmış veya gasp edilmiş olduğunu bilen veya gerekli dikkat ve özeni gösterseydi öğrenebilecek durumda olan araç sahibi, çalan veya gasp eden kişiyle birlikte sorumlu olur.

·         Bir motorlu aracın katıldığı bir kazada, bir üçüncü kişinin uğradığı zarardan dolayı, birden fazla kişi tazminatla yükümlü bulunuyorsa, bunlar müteselsil olarak sorumlu tutulur.

Trafik Kazalarında Hangi Zararlar Talep Edilebilir?
1-)Ölümlü trafik kazalarında talep edilebilecek zararlar ve alınabilecek tazminatlar aşağıdaki gibidir:

Ölen kişinin cenaze masrafları
Ölüm hemen gerçekleşmemişse ölen kişinin hastane, tedavi masrafları ve çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
Trafik kazası nedeniyle ölenin yakınlarında oluşan elem, acı ve ızdırap nedeniyle manevi tazminat
Ölenin yakınlarına destekten yoksun kalma tazminatı
2-)Yaralanmalı trafik kazalarında talep edilebilecek zararlar ve alınabilecek tazminatlar aşağıdaki gibidir:

Trafik kazası nedeniyle oluşan elem, acı ve ızdırap nedeniyle manevi tazminat
Yaralanan kişinin tedavi, bakıcı masrafları
Yaralanan kişinin kazancına dair kayıplar
Yaralanan kişinin çalışma gücünün azalması veya yitirilmesi nedeniyle doğan kayıplar  (geçici ve sürekli iş göremezlik tazminatı)
Yaralanan kişinin ekonomik geleceğinin sarsılmasından dolayı oluşan kayıplar
 

3-)Trafik kazası neticesinde maddi zararın gerçekleşmesi durumunda ayrıca oluşan hasar bedelleri ile değer kaybı ve aracın kaza neticesinde kullanılamamasından kaynaklanan kazanç kaybı istenebilir.

Trafik Kazalarında Maddi ve Manevi Tazminat Hesabı
Trafik kazalarında maddi ve manevi tazminat tutarlarının net bir rakamı yoktur. Çünkü tazminat miktarları kazanın oluşum şekline ve özelliklerine göre değişiklik gösterir.

Manevi tazminat davalarında dikkate alınan unsurlar aşağıdaki gibidir:

Mağdur ve suçlu tarafların sosyal ve ekonomik durumları
Trafik kazasının meydana geliş şekli
Mağdur ve suçlu tarafların kusur durumları
Hak ve nesafete dair kurallar
Maddi tazminat davalarında ise dikkate alınan unsurlar şunlardır:

Mağdur ve suçlu tarafların kusur durumları
Trafik kazası sonrası gerçekleşen maluliyet oranı
Maluliyete uğrayan kişinin aktif ve pasif çalışma yılları
Maluliyete uğrayan kişinin yaşı
Hem manevi hem de maddi tazminat hesabında dikkate alınması gereken birçok unsur bulunmaktadır.

Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davasında Zaman Aşımı
Trafik kazası nedeniyle tazminat davaları, haksız fiil sonrası kaybedilen maddi değerlerin sağlanması amacını taşır. Ancak bu uygulamada zaman aşımı sınırı vardır. Tazminat davası başvurusu yapmak isteyen kişi veya kişiler için süre, haksız fiilin gerçekleştiği gün başlar. Yani trafik kazasının olduğu gün dava hakkının kazanıldığı ilk gündür.

Tazminat davası esas zaman aşımı süresi: Bir trafik kazası sonrasında mağdur kişinin veya yakınlarının 2 yıl içerisinde tazminat davası açma hakkı vardır. Bu süre kazanın ve kaza sorumlusunun öğrenilmesinden itibaren başlar. Eğer mağdur kişinin yakını haksız fiili (kazayı) daha geç öğrendiyse her halükarda 10 yıllık süre içerisinde tazminat davası açma hakkı vardır.

Ceza zaman aşımı süresi: Trafik kazalarında ölüm veya yaralanma varsa bir suç işlenmiş kabul edilir. Yani trafik kazasında yaralanma varsa suçlu kişi ‘Taksirle adam yaralama suçu’; ölüm varsa ‘taksirle adam öldürme suçu’ kapsamında yargılanır. Bu tip durumlarda suç için öngörülen dava zaman aşımı süresi içerisinde mağdur kişi veya kişiler de tazminat davası açabilir. Yani mağdur kişilerin esas zaman aşımı süresi dolduysa, kişiler ceza zaman aşımı süresinden yararlanabilirler.

Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davalarında Arabuluculuk Başvurusu Yapılmalı Mıdır?
Trafik kazalarından kaynaklı tazminat taleplerinde arabuluculuğa başvuru zorunluluğu genel olarak bulunmamaktadır. Buna rağmen sigorta şirketlerine de aynı dava ile husumet yöneltilecekse, ilgili sigorta poliçesi kapsamında en azından sigorta şirketine karşı arabuluculuğa başvurmak zorunludur.

Trafik Kazası Nedeniyle Tazminat Davalarında Sigorta Şirketine Başvuru Zorunlu Mudur?
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun 97. Maddesine göre zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.

Trafik Kazalarında Temerrüt Ve Faiz Başlangıç Tarihi Nedir?
Trafik kazası neticesinde haksız fiilden kaynaklanan bir borç doğmaktadır. Haksız fiilden doğan borçlarda, borçlu haksız fiili gerçekleştirdiği anda temerrüde düşer(TBK m.117). Bu nedenle faizin başlangıç tarihi trafik kazasının gerçekleştiği tarih diyebiliriz. Ancak bu hüküm sadece haksız fiile neden olan aracın sürücü ve aracın işletici için geçerlidir. Sigortacı için KTK da özel bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre, hak sahibinin genel şartlarda belirlenen belgeleri sigorta şirketinin merkezine veya kuruluşlarından birine iletmesi gerekmektedir. Sigortacının da herhangi bir eksiklik bulunmaması halinde sekiz iş günü içerisinde ödemeyi yapması gerekir. Ödemenin yapılmaması halinde sekiz iş gününün bitiminde sigortacı temerrüde düşer. Nitekim sigorta şirketinin temerrüde düşmesiyle birlikte faiz işlemeye başlar.

Trafik Kazası Tazminat Davası Yetkili Mahkeme
Ölümlü veya yaralamalı trafik kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davasında birden fazla yetkili mahkeme vardır. Trafik kazası nedeniyle tazminat davasına bakmaya yetkili mahkemeler şunlardır:

·         Davalılardan herhangi birisinin ikametgahı mahkemesinde tüm sorumlulara maddi ve manevi tazminat davası açılabilir (HMK md.6).

·         Trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesinde tazminat davası açılabilir (HMK md.16/1).

·         Trafik kazaları nedeniyle açılacak tazminat davaları, zarar görenin, yani davacının ikametgahı mahkemesinde de açılabilir (HMK md.16/1).

·         Trafik sigortası şirketinin merkezinin bulunduğu yer mahkemesinde de maddi ve manevi tazminat davası açılabilir (HMK md.14/2).

Trafik Kazaları Tazminat Davasında Görevli Mahkeme
Ölümlü veya yaralamalı trafik kazaları nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesi’dir (HMK md.2/1).

Trafik sigortasını yapan şirkete açılacak tazminat davasına bakmaya görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir (6102 sayılı TTK md. 4/1-a, md.5/1). Çünkü, sigorta şirketinin sorumluluğu ticari bir işten kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, trafik kazası nedeniyle aracın sürücüsü, sahibi ve işleteni ile birlikte aracı sigortalayan sigorta şirketine birlikte dava açılacaksa; tüm sorumlular hakkında Asliye Ticaret Mahkemesi’nde tazminat davası açılmalıdır.