BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN, BANKA VEYA KREDİ KURUMLARININ ARAÇ OLARAK KULLANILMASI SURETİYLE DOLANDIRICILIK SUÇU

Günümüzde dolandırıcılık suçunun envai çeşitte hareketle işlendiği görülmektedir. Dolandırıcılık suçunun oluşmasında en önemli unsur olan hilenin, teknolojik gelişmelerin etkisiyle farklı nitelikler kazandığı ve en önemli niteliğinin de bilişim yolu olduğu görülmektedir. Binaenaleyh bu haftaki hukuki sohbetimizde bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçuna değineceğim.

Günümüzde bilişim sistemleri ile sesli-görüntülü haberleşme, elektronik imzanın kabulü, yeni ticari ilişkiler, internet bankacılığı hizmeti ile para transferleri ve bunlar gibi pek çok yenilik toplumsal hayata girmiş, bilişim gerek iş, gerekse günlük hayatta vazgeçilemeyecek kadar önemli bir noktaya ulaşmış, bilişim teknolojileri daha hızlı ve ucuz bir nitelik arz etmesi nedeniyle, klasik yöntemlere nazaran daha fazla tercih edilir duruma gelmiştir. Bu sistemlerin güvenle kullanılması, aynı anda hızlı ve kolayca birçok kişiye ulaşılması ve bu tür suçların işlenmesinde faile kolaylık sağlaması nedeniyle nitelikli hal sayılmıştır.

5237 sayılı TCK'nın “Dolandırıcılık” başlıklı 157. maddesi; “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir” şeklinde düzenlenmiş, suçun daha fazla ceza verilmesini gerektiren nitelikli hallerine ise 158. maddede yer verilmiştir. Malvarlığının yanında irade özgürlüğünün de korunduğu dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için; 1)Failin bir takım hileli davranışlarda bulunması,
2)Hileli davranışların mağduru aldatabilecek nitelikte olması, 3) Failin hileli davranışlar sonucunda mağdurun veya başkasının aleyhine, kendisi veya başkası lehine haksız bir yarar sağlaması, şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Fail kendisi veya başkasına yarar sağlamak amacıyla bilerek ve isteyerek hileli davranışlar yapmalı, bu davranışlarla bir başkasına zarar vermeli, verilen zarar ile fiil arasında uygun nedensellik bağı bulunmalı ve zarar da, nesnel ölçütler göz önünde bulundurularak belirlenecek ekonomik zarar olmalıdır. Görüldüğü gibi, dolandırıcılık suçunu malvarlığına karşı işlenen diğer suç tiplerinden farklı kılan husus, aldatma temeline dayanan bir suç olmasıdır. Birden çok hukuki konusu olan bu suç işlenirken, sadece malvarlığı zarar görmemekte, mağdurun veya suçtan zarar görenin iradesi de hileli davranışlarla yanıltılmaktadır. Madde gerekçesinde de, aldatıcı nitelik taşıyan hareketlerle, kişiler arasındaki ilişkilerde var olması gereken iyi niyet ve güvenin bozulduğu, bu suretle kişinin irade serbestisinin etkilendiği ve irade özgürlüğünün ihlâl edildiği vurgulanmıştır.

Bilişim sistemlerinin, banka ve kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunun bir çok farklı yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemlere değinmek gerekirse;

1. Kimlik Hırsızlığı Yöntemi: Saldırganlar, kişilerin kimlik bilgilerini çalarak sahte kimlikler oluşturabilir ve bu kimliklerle kredi kartı çıkarabilir, kredi çekebilir yahut sahte hesaplar oluşturabilir veya başka suçlara karışabilirler.

2. Kart Klonlama Yöntemi: Kredi kartı veya banka kartı bilgilerinin ele geçirilmesi sonrasında sahte kartlar oluşturarak yahut online alışveriş yapılarak dolandırıcılık yapılması mümkündür.

3.Kimlik Avı (Phishing) Yöntemi: Kimlik avı (Phishing) saldırıları, sahte mesajlar, web siteleri veya e-postalar aracılığıyla gerçek bir kurum gibi görünerek insanları yanıltma yöntemine dayanır. Failler, kullanıcıları kişisel bilgilerini (kullanıcı adları, şifreler, kredi kartı numaraları, T.C. kimlik numaraları vb.) sağlamaya teşvik ederek kimlik bilgilerini ele geçirirler. Bu bilgilerle birlikte mağdurların finansal hesaplarına, banka hesaplarına veya başka hesaplarına erişebilirler. Bu sayede inşaları maddi olarak zarara uğratmaktadırlar.

4. Sosyal Manipülasyon Yöntemi: Bu yöntem, insanların duygusal veya mantıksal tepkilerini kullanarak onları manipüle etmeye yönelik bir dolandırıcılık yöntemidir. Saldırganlar, sahte acil durumlar, güvenlik tehditleri veya ödül vaatleri gibi senaryolarla kişilerin veya kurumların dikkatini dağıtarak bilgileri ele geçirebilirler.

5. Zararlı Yazılımlar Kullanılması: Failler, kötü amaçlı yazılımları mağdurların bilgisayarına, telefonuna veya bilişim sistemlerine bulaştırarak bilgileri çalabilir veya finansal işlemleri izleyebilirler. Virüsler, truva atları, fidye yazılımları gibi zararlı yazılım türleri kullanılarak bu saldırılar gerçekleştirilir.

Suçun genel tanımı yukarıdaki gibi olsa da, ülkemizde suç genel olarak faillerin çeşitli yollardan mağdurların banka hesap bilgilerine erişmesi ve neticesinde elde edilen hesaptan maddi çıkar elde etmesi şeklinde gerçekleşmektedir. Bu kişiler mağdurları hileye uğratarak ederek kendi menfaatlerine maddi çıkar elde ederler.

Bununla birlikte ülkemizde bu tür dolandırıcılık eylemi gerçekleştiren kişiler çoğu zaman kendilerine ait hesap numaralarını kullanmamakta, başka kişiler adına açılmış banka hesaplarını kullanmaktadır. Özellikle maddi durumu iyi olmayan bazı kişilere birtakım maddi bedeller teklif ederek bunun karşılığında, bu kişilerin banka hesaplarını kullanacaklarını belirtmektedirler. Veya bu kişilere kendi adlarına banka hesapları açmalarını söyleyerek bu hesapları kullanmak için istemektedirler. Aldıkları banka hesaplarının kullanım amaçlarını kimi zaman söyledikleri gibi çoğu zaman da amaçlarını söylememektedirler.

Bu gibi piyon olarak kullanılan kimselerin dolandırıcıların kullanımı için banka hesaplarını ve kartlarını temin etmeleri, mağdurların dolandırıldıklarını anlamaları halinde şikayete konu olarak para gönderdikleri banka hesap sahiplerini muhatap bilmelerine ve banka hesap sahiplerinin kısa sürede yakalanmalarına neden olmaktadır. Dolandırıcılık eyleminin asıl faillerinin ise çoğu zaman bulunamaması çok görülen durumlardır. Bu tür durumlarda dolandırıcılık eyleminde şahsi banka hesaplarını kullandırtan kişiler ile eylemi gerçekleştiren asıl failler suçtan iştirak halinde sorumlu tutulmaktadır. Dolandırıcılık eyleminin asıl faillerinin kendilerine temin edilen banka hesapları ile çok fazla kişiyi dolandırmaları söz konusu olduğunda, banka hesabı sahibinin bir anda hiç tanımadığı onlarca kişinin tek muhatabı olması ve hakkında çeşitli illerden onlarca dava açılması da kolaylıkla söz konusu olabilecektir.

Sosyal medyada bulunan sahte hesaplardan veya sahte web sitelerinden mağdurların banka hesaplarına erişilmesi ve hesaplardaki paranın başka hesaba aktarılması, hile yöntemiyle kandırılması sonrasında alınan paranın bir başka hesaba gönderilmesi, kimlik bilgilerinin çalınması sonrasında banka hesaplarına ulaşılması ve hesapların boşaltılması, zararlı yöntemlerle kredi kartı ve banka hesaplarına ulaşılarak para aktarımı yapılması, başkalarını dolandırmak suretiyle hesaba para gönderilmesi gibi eylemler neticesinde TCK md. 158/1-f maddesi uygulama alanı bulur. Bilişim sistemlerinin, banka ve kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçu ise TCK’nun 158/1-f maddesinde; “(1) Dolandırıcılık suçunun;….f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,…İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.” şeklinde düzenlenmiştir.

Maddenin gerekçesinde de; “Dolandırıcılık suçunun; bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi de, birinci fıkranın (f) bendinde bu suçun bir nitelikli unsuru olarak kabul edilmiştir. Bilişim sistemlerinin (yani bilgisayar, bilgisayar programları, internet siteleri, otomatik işleme tabi tutma imkanı veren manyetik sistemler) ya da birer güven kurumu olan banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması, dolandırıcılık suçunun işlenmesi açısından önemli bir kolaylık sağlamaktadır” açıklamalarına yer verilmiş olup, bu bentte bilişim sistemleri ile banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık olmak üzere birden fazla nitelikli hal kabul edilmiştir. Diğer bir anlatımla, bu suçun oluşabilmesi için bilişim sistemleri yahut banka veya kredi kurumlarının, karşıdaki kişinin kandırılmasında bir vasıta olarak kullanılması gerekmektedir.. Bu sistem kullanılarak muhatap kandırılmalı, menfaat sağlanmalıdır. Yapılan aldatıcı hareketler, bilişim sistemi kullanılarak mağdura ulaştırılmalı, mağdur sistemle yapılan hileye kanmalı, faile menfaat sağlamalıdır.