Öğretilmiş çaresizlik - öğrenilmiş cesaret

Tepesinden muz sarkıtılan bir kafese beş tane maymun konulur.

Maymunlardan biri muza ulaşmaya çalışacak olursa, kafese tazyikli soğuk su fışkırtılarak maymunların beşi de ıslatılır.

Maymunlar muza ulaşma çabalarıyla, ıslatılma halleri arasındaki bağlantıyı çabucak kurar.

Ve tekrar tazyikli soğuk su yememek için muzu almaya çalışmaktan vazgeçerler.

Sonra içlerinden biri dışarı çıkarılır ve yerine yeni bir maymun sokulur.

Yeni gelenin, daha önce o kafeste yaşananlardan haberi yoktur.

Haliyle muzu almak için yukarı uzanır ve diğer maymunlar başlarına gelecekleri bildiklerinden hemen saldırıp onu alaşağı ederler.

Yeni gelen maymun, neden saldırıya uğradığını anlayamaz ama birkaç denemeden sonra dayak yememek için muzu almaya kalkışmaktan vazgeçer.

Sonra ilk deneyde bulunan bir maymun daha kafesten çıkarılır ve yerine hiçbir şeyden haberi olmayan yeni bir maymun daha konulur.

İkinci yeni maymun da doğal olarak kafesin tepesindeki muza uzanır hemen.

Ve o da diğerleri tarafından dövülerek engellenir. Üstelik ona saldıranlar arasında, deneyin başlangıcında kafeste bulunmayan, hiç tazyikli su yememiş olan ama nedenini bilmeden sadece muza uzanmanın sonucunun dayak yemek olduğunu öğrenen maymun da vardır.

Böyle böyle, beş maymun teker teker kafesten alınır ve yerlerine muza uzanıp da tazyikli su yememiş olan beş başka maymun koyulur.

Deneyin sonunda kafeste yine beş maymun ve tepede asılı bir muz vardır.

İçerideki maymunlar tazyikli soğuk su ile ıslatılmamışlardır.

Ama artık hiçbiri o muza uzanmamaktadır.

Buna “öğrenilmiş çaresizlik” denir.

Toplum psikolojisinin analizleri yapılırken hep negatif sonuçlara yönelik araştırmalara yoğunlaşan insanlık, çaresizliğin öğrenilebilen daha da kötüsü öğretilebilen bir şey olduğunda hemfikirdir.

Peki, ya öğrenilmiş cesaret? Öğrenilmiş hak arama? Öğrenilmiş mantık? Öğrenilmiş adalet?

Çaresizliği öğrenebilen insan aslında aynı şekilde çare bulmayı da öğrenebilecek kapasitededir. Önemli olan öğretmenin niyetidir.

Biz toplum olarak yavaş yavaş ısınan suyun içinde başına geleni anlamayan kurbağa deneyinden, hem de haşlanarak henüz çıkmışken.

Şu anda beş maymun deneyimini yaşıyoruz.

Çaresizliğimizin sınırları daraltıla daraltıla bize en baştan öğretiliyor.

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Hıdır Gençer - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Günışığı Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Günışığı Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Günışığı Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Günışığı Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.



Anket İstikrar Değişim Hizmet Elazığlılar Siz seçime nasıl gideceksiniz?
Tüm anketler