ÖLÜM VE YAS

Ölüm hangi yaştan olursa olsun insanlarda derin etkiler yaratan bir durumdur. Ölüm haberiyle baş edebilmek bireylerin psikolojik sağlamlıklarını sınamaktadır. Peki nedir psikolojik sağlamlık? Bu kavram bireylerin olumsuz yaşam deneyimlerine karşı sergiledikleri tutumların tümüdür de diyebiliriz. Karşılaşılan olumsuzluklar her bireyde farklı düzeyde olmakla birlikte kaygı oluşturmaktadır. Fakat bu kaygıyı nasıl ve ne kadar yönetebildiği ise psikolojik sağlamlığı ölçütünde sınırlanır.

Tekrar ölüm ve yas sürecine gelecek olursak bu süreçte hangi yaş grubundan olursa olsun bireylerin yas sürecini yaşaması, üzüntüsünü aktarması ve ağlayabilmesi gerekmektedir. Bu nedenledir ki yas sürecindeki kişiye ağlamaması gerektiğinin söylenmesi işlevsel olmadığı gibi kişinin yas sürecini tamamlayamamasına neden olmaktadır. Zamanında yaşanamayan duygular aktarımı gerçekleşmediği için ileri dönemde kişinin gündelik hayatını bozacak düzeye gelmektedir.

Ölümü kabullenmeyen birçok kişi yas sürecini ertelemekte, diğerleri için yas süreci sona erip gündelik hayata uyum gerçekleşirken erteleyen kişiler için yas sürecini yalnız yaşama durumu ortaya çıkmaktadır. Tüm duygulardan daha fazla birlikte yaşanmaya ihtiyaç duyulan süreç yas sürecidir. Kaybedilen kişinin oluşturduğu boşluk duygusunu ve duygusal örselenmeyi kişiler ancak sevdikleri ile bir arada olarak doldurabilmektedir.

Peki bizler için de bu denli zor olan ölüm ve yas süreci çocuklarda nasıl gözlenmektedir? Çocuklar yakınlarını kaybettiklerinde yaş grubunun özelliklerine göre onlarla iletişim kurmakta fayda vardır. Özellikle henüz somut ve soyut kavramların oluşmadığı okul öncesi dönemde çocuklara ölüm kavramı çok detaylandırılmadan o kişinin artık yanımızda olmayacağı, onu artık istediğimizde göremeyeceğimiz açıklamalarında bulunulabilir. Bununla birlikte okul dönemine geçmiş çocuklarda da yine 10-12 yaşına kadar ölüm kavramı çocuğunuzun sorduğu derinliğe kadar sorular yanıtlanarak anlatılmalıdır. Çocuğunuzun sorduğu sorulardan çok daha derine inerek onun henüz hazır olmadığı bilgileri edinmesine neden olmayınız. Çocuklar bu dönemde yapacağınız ilk açıklamalarla yetinecek ve yas sürecinde size eşlik edecektir. Ölüm kavramı ancak 12 yaşın üzerindeki çocuklarda daha detaylandırılarak anlatılabilir. Tüm bunlara ek olarak yas sürecini çocuğunuzun da sizinle yaşamasında fayda vardır. Fakat çok genç yaştaki kişilerin kaybı, şehit haberinin alınması gibi aileleri çok daha derinden etkileyen konularda çok uzun süre ve yoğun bir yas sürecine çocuğunuzun dahil olmamasında fayda vardır.

Son olarak ölüm ve yas başlı başına çalışılması gereken kavramlardır. Çocuk ya da yetişkin, üstesinden gelinmemiş bir yas sürecinin etkileri ileri dönem yaşantısında kişilerin günlük hayatının akışını olumsuz etkilemektedir. Üstesinden gelemediğiniz durumlarda uzmanların yardımına başvurunuz.